Bireysellik, bir kişinin diğer insanlarla ilişkilerinde ne kadar özgün ve özgür olabildiğini ifade eder. Bu özelliğin kazanılması, anne karnından başlayan ve hayat boyu süren uzun bir yolculuktur. Uzmanlara göre, benlik gelişiminde ve dolayısıyla bireyselleşmede özellikle ilk 5 yaş ve ergenlik dönemi kritik bir öneme sahiptir.

Her şeyin başlangıcı ise temel güven duygusudur. Bir çocuğun ileride bağımsız bir birey olabilmesinin ilk adımı, bebeklik döneminde temel ihtiyaçlarının (sevgi, beslenme, güvenlik) zamanında ve tutarlı bir şekilde karşılanmasıyla atılır. Ancak günümüzde yaşanan ekonomik zorluklar gibi faktörler, ailelerin bu temel ihtiyacı karşılamasının önünde bir engel teşkil edebilmektedir.

Çocuğun bireyselleşme yolundaki bir diğer önemli adım ise ebeveynlerin ona özerklik tanımasıdır. Çocuğun kendi başına hareket etmesine ve kararlar almasına izin verilmesi, özgüvenini ve bireyliğini pekiştirir. Ne var ki, Türkiye'deki ebeveyn eğitim düzeyinin yetersizliği, bu kritik yaklaşımın sıklıkla göz ardı edilmesine neden olmaktadır.

Ergenlik dönemi, bireyselliğin adeta filizlendiği bir evredir. Bu dönemde gençler, kendi duygu ve düşüncelerini özgürce deneyimlemek isterler. Ebeveynlere ve eğitimcilere düşen görev, bu girişimleri baskılamak yerine onlara rehberlik ederek destek olmaktır.

Birey Olamamanın Ağır Bedeli: Mutsuzluk ve Bağımlılık

Peki, bireyselliğini kazanamamış bir insanı neler bekler? Bu durumun sonuçları oldukça ciddidir. Kişi, bağımsız kararlar alamaz ve kendi tutumlarını geliştiremez. Duygu, düşünce ve davranışlarında sürekli başkalarına bağımlı hale gelir. Bu bağımlılık, kişinin kendi hayatını yaşamasını engeller ve mutluluğun önündeki en büyük engel olur. Sürekli "el alem ne der?" düşüncesiyle hareket eden, kararlarını başkalarının onayına göre şekillendiren bir kişinin kendini gerçekleştirmesi ve mutlu olması beklenemez.

Çözüm İçin Eğitim Sisteminde Neler Değişmeli?

Sağlıklı bireyler yetiştirmek için atılması gereken adımların başında aile eğitimi gelmektedir. Ebeveynlerin çocuklarına karşı demokratik bir tutum sergilemesi şarttır. Aileyi etkileyen kararlara çocukların da dahil edilmesi, onların soru sormaya teşvik edilmesi ve merak duygularının desteklenmesi büyük önem taşır.

Diğer yandan, okuldaki eğitim de kritik bir role sahiptir. Okul ortamının bütünüyle demokratik bir iklime sahip olması gerekir. Bu atmosferin yaratılmasında en büyük sorumluluk eğitim yöneticilerine düşmektedir. Ancak, liyakat yerine siyasi kaygılarla yapılan atamalar, okullarda demokratik bir yönetim anlayışının gelişmesinin önündeki en önemli engellerden biri olarak görülmektedir.