Ziya Gökalp'ten Mümtaz Turhan ve Erol Güngör çizgisine, Türk Milliyetçiliği, Demokrasi, Sosyal Politika, Türkiye'de bilim, üniversite ve modernleşme sorunu ile ilgili fikri ve bilimsel çalışmalar yapmış, sosyolog, bilim adamı ve yazardır. TBMM 25. ve 26. Dönem Ankara Milletvekilidir. TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Üyesi, AGİTPA (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı Parlamenter Asamblesi) Türk Grubu Başkanı olarak görev yapmıştır.

T.C. Cumhurbaşkanlığı Sosyal Politikalar Kurulu Başkan Vekili ve Cumhurbaşkanı Başdanışmanı olarak görev yapmaktadır. 21 Nisan 2021 tarihi itibariyle Çalışma ve Sosyal güvenlik bakanı olarak göreve getirilmiştir

1954’te Bayburt'un Aydıntepe ilçesinde doğan Vedat Bilgin ilk, orta ve lise eğitimini aynı şehirde tamamladı. 1974 yılında Hacettepe Üniversitesi Sosyal ve İdari Bilimler Fakültesi’ne girdi. Lisans eğitimini dereceyle bitirdikten sonra İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde yüksek lisans ve doktora çalışmaları yaptı. Üniversite öğrenciliği esnasında Genç Arkadaş Dergisini ilk kez çıkardı. 1982’de asistanlık sınavını kazanarak Selçuk Üniversitesi’ne Prof. Dr. Erol Güngör'ün asistanı olarak girdi. Hocası Prof. Dr. Erol Güngör’ün vefatıyla birlikte 1984’te tekrar sınava girerek, Gazi Üniversitesi İİBF Çalışma Ekonomisi Bölümü'nde araştırma görevlisi olarak çalışmaya başladı ve devamında öğretim üyesi olarak görevine devam etti. Türkiye Günlüğü Dergisi Kurucu Yönetiminde yer aldı. 1995’te İngiltere’de York Üniversitesi’nde post-doktora çalışması yaptı.

2000 yılında Başbakanlık Başdanışmanı görevinde bulunduktan sonra TC. Devlet Demiryolları Genel Müdürü oldu. Bu dönemde Türkiye'de üretilen ilk modern tren yolu rayı üretimini başlattı. Ayrıca Türkiye'de ilk hızlı tren olarak günümüzde faaliyetine devam eden Ankara-Eskişehir Yüksek Hızlı Tren Yolu Projesini 2002 yılında başlattı. 2003’te bu görevinden kendi isteğiyle ayrılarak üniversitedeki görevine döndü.

Gazi Üniversitesi İİBF Çalışma Ekonomisi Bölümü'nde akademik hayatına devam ederken 2006 yılında misafir öğretim üyesi olarak gittiği Michigan Üniversitesi’nde “Ortadoğu’da Modernleşme Sorunları” konulu uluslararası çalışmada yer aldı.

Prof. Dr. Vedat Bilgin, 2011 yılından bu 2015 yılına kadar Gazi Üniversitesi İİBF Çalışma Ekonomisi Bölüm Başkanı olarak akademik hayatını sürdürdü aynı zamanda 2014 yılından 2015 yılı arasında Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun Başdanışmanı olarak görev yaptı.

Ayrıca birçok gazetede köşe yazarlığı yapmıştır. Köşe yazılarına Akşam gazetesinde devam etmektedir.

Prof. Dr. Vedat Bilgin, Türkiye Yazarlar Birliği tarafından belirlenen "Yılın yazar, fikir adamı ve sanatçıları"nda 2013 yılının Basın Fikir Yazarı ödülünü kazanmıştır.