Kosova'daki kriz, uluslararası toplumun çabalarına rağmen yatışmaya yönelik ilerleme kaydedemiyor. Kuzeydeki bir kasabada, etnik Sırpların NATO liderliğindeki barış güçleriyle son çatışmaların ardından yeni protestolar düzenlediği görüldü.

Yüzlerce Sırp, özel polis birimlerinin ve etnik Arnavut yetkililerin kuzey Kosova'dan çekilmesini talep etmek amacıyla bir miting düzenledi. Bu özel polis birimlerinin seçimlerde ezici bir çoğunlukla belediye başkanlıklarına seçilmesi, Sırpların boykot ettiği oylamalarla gerçekleşmişti. Kalabalık daha sonra Zvecan kasabasındaki belediye binasının önüne dev bir Sırp bayrağı açtı.

Bu gelişmeler, Kosova'da 1998-1999 yıllarında yaşanan çatışmaların neden olduğu savaş endişesini tekrar gündeme getiriyor. Bu çatışmalarda binlerce insan hayatını kaybetmiş, milyonlarca insan evlerini terk etmek zorunda kalmış ve NATO'nun barışı koruma misyonu başlatmasıyla neredeyse çeyrek yüzyıldır süren bir istikrarsızlık dönemi başlamıştı.

Bu durumu çözmek amacıyla Avrupa Birliği yetkilileri, Kosova Başbakanı Albin Kurti ile bir araya geldi. Aynı zamanda Fransa ve Almanya liderleri, Moldova'da düzenlenecek bir zirvede Sırbistan ve Kosova yetkilileriyle görüşmeyi planladıklarını duyurdu.

AB dış politika şefi Josep Borrell, "Mevcut durumun tehlikeli ve sürdürülemez olduğunu" belirtti ve gerilimin acilen düşürülmesi gerektiğini vurguladı.

Kurti, Slovakya'daki konferansta yaptığı konuşmada Sırpların taleplerini reddetse de yeni yerel seçimlere açık olduğunu ifade etti. Ancak belediye binalarının önünde şiddet yanlısı eylemlerin devam ettiği sürece özel birimlerin gerekliliğini savundu. Ayrıca, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e ve Ukrayna'daki işgale destek gösteren protestoculara atıfta bulunarak Rusya'nın son olaylardaki rolünü sorguladı.

Belgradlı popülist liderler AB üyeliği peşinde olduklarını iddia etmelerine rağmen Rusya'ya yakın duruş sergiliyorlar. Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov, Moskova'nın Kosovalı Sırpların meşru haklarını desteklediğini ve durumu yakından izlediğini söyledi.

Çarşamba günü Zvecan'da düzenlenen protesto barışçıl bir şekilde sona erdi, ancak Pazartesi günü çıkan çatışmalarda 30 NATO askeri ve 50 gösterici yaralanmıştı.

Kosova, Sırbistan'ın eski bir eyaleti olup 2008'de bağımsızlık ilan etmiştir. Bu bağımsızlık, Washington ve çoğu AB ülkesi tarafından tanınırken, Rusya ve Çin tarafından tanınmamıştır.

Kosova'daki Sırplar azınlık konumunda olup, ülkenin kuzeyinde Sırbistan sınırına yakın bölgelerde çoğunluğu oluşturuyorlar. Bu bölgenin bağımsızlık iddiasını reddediyorlar ve Arnavut çoğunluklu bölgelerle ilişkileri normalleştirme çabalarına karşı çıkıyorlar.

ABD ve Avrupa Birliği son dönemde çatışmayı çözmek için çabalarını artırmıştır. NATO, Pazartesi günü çıkan çatışmaların ardından şiddetli protestoların bastırılması için 700 asker daha gönderme kararı aldığını duyurdu. Şu anda NATO liderliğindeki KFOR barışı koruma misyonu, yaklaşık 3,800 askerden oluşmaktadır.

Alman hükümeti sözcüsü, Başbakan Olaf Scholz ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un Sırbistan ve Kosova liderleriyle bir araya gelmeyi planladığını belirtti. Görüşme, Moldova'daki Avrupa Siyasi Topluluğu toplantısı çerçevesinde gerçekleşecektir.

Çatışmalar, geçtiğimiz hafta etnik Arnavut yetkililerin Kosova polisi eşliğinde belediye binalarına girmesiyle başlamıştı. Sırplar bu girişimi engellemeye çalışınca, Kosova polisi göz yaşartıcı gaz kullanarak müdahale etti. Pazartesi günü ise Zvecan'da öfkeli Sırplar hem polisle hem de NATO öncülüğündeki güçlerle çatışmıştı.

Sırbistan, ülke ordusunu en yüksek alarm durumuna geçirerek Kosova sınırına daha fazla asker sevk etti. Batılı yetkililer, hem Kosovalı yetkilileri seçilen belediye başkanlarını göreve getirme konusunda hem de Sırpları şiddet kullanmakla eleştirdi.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Kosova hükümetinin "belediye binalarına erişimi zorlama kararının gerilimi gereksiz bir şekilde tırmandırdığını" ifade etti. Blinken, Kosova'nın alternatif yerler kullanarak belediye başkanlarını göreve getirmesi ve polisi binaların çevresinden çekmesi çağrısında bulundu. Aynı zamanda Sırbistan'ın da ordusunun alarm seviyesini düşürmesi ve KFOR birliklerinin saldırıya uğramadığından emin olması gerektiğini vurguladı.

Fransa Cumhurbaşkanı Macron da Kosova'yı kuzeyde belediye seçimi düzenlediği için eleştirdi ve bu durumun AB destekli eski düşmanlar arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesi planına saygısızlık olduğunu belirtti.

Sırbistan Savunma Bakanı, devlet yayın kuruluşu RTS'ye yaptığı açıklamada, "Priştine'deki yönetimin tek taraflı, yasadışı ve gayrimeşru kararları nedeniyle güvenlik durumunun son derece riskli olduğunu" ifade etti ve "Kosova'nın kuzeyinin işgaline" atıfta bulundu.

Ayrıca, ABD'nin Kosova Büyükelçisi Jeff Hovenier, Kosova'nın Defender Europe 23 askeri tatbikatına katılımının iptal edildiğini açıkladı. Tatbikata 2,800 ABD askeri yanı sıra Bulgaristan, Hırvatistan, Yunanistan ve Türkiye'den 7,000 asker katılmaktadır.

Kosova'daki 1998-1999 savaşı, etnik Arnavut ayrılıkçılarının Sırbistan'a karşı başlattığı isyan ve NATO bombardımanının Sırbistan'ı bölgeden çekilmeye zorlamasıyla sona erdi. Balkanlar, eski Yugoslavya'nın parçalanma sürecinde yaşanan çatışmaların sonuçlarıyla hala mücadele etmektedir.