Deprem felaketi ve küresel resesyona rağmen Türkiye kesintisiz büyümeye devam ediyor. Milli gelirde de ilk kez 1 trilyon dolar eşiği geçildi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan verilere göre, Türkiye ekonomisi yılın ikinci çeyreğinde yüzde 3.8 büyüdü. Böylece Türkiye ekonomisi Kovid-19 salgını tedbirlerinin uygulandığı 2020 yılının ikinci çeyreğinden sonra üst üste 12 çeyrek büyümüş oldu. Kesintisiz büyümenin etkisiyle gayri safi yurtiçi hasıla ikinci çeyrek sonunda tarihte ilk kez 1 trilyon doları aştı. Milli gelir, dolar bazında 1 trilyon 22 milyar dolar, TL bazında ise 19.2 trilyon liraya çıktı. Kişi başı gelir 11 bin 985 dolarla 2014'ten bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.

Türkiye OECD'de ikinci oldu

Türkiye, yılın ikinci çeyreğinde kaydettiği yüzde 3.8'lik büyümeyle Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ülkeleri içinde en yüksek oranda büyüyen ikinci ülke olurken, G20 ülkeleri arasında da üçüncü oldu. OECD ülkeleri arasında Kosta Rika, bu yılın nisan-haziran döneminde geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 5.1 büyümeyle ilk sırada yer aldı.

OECD ülke ekonomilerinin ikinci çeyrekte ortalama büyümesi yüzde 1.5 olarak tahmin edildi. İkinci çeyrek büyüme verisi açıklanan G20 ülkeleri içinde de büyüme oranı en yüksek ülke yüzde 6.3 ile Çin olarak kayıtlara geçti. Çin’i yüzde 4.9 ile Endonezya, yüzde 3.8 ile Türkiye ve yüzde 3.5 ile Meksika takip etti. AB ülkelerinin büyüme oranlarına bakıldığında ise İrlanda ilk sırada yer aldı. Türkiye ve Portekiz ise listenin devamında yer aldı.

İnşaat sektöründe filizlenmeler başlıyor

Sabah Gazetesi'nden Merve Bilkay'ın haberine göre, sanayi sektörü geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 2.6 daralırken ekonomik büyümeyi 0.55 puan geriye çekti. İmalat sanayi ise yüzde 1.9 küçülerek ekonomik büyümeyi 0.33 puan olumsuz etkiledi. Tarım sektörü yüzde 1.2 büyüme sağladığı ikinci çeyrekte ekonomiye 0.05 puan katkıda bulundu. İnşaat sektöründe hızlanan büyüme dikkatleri üzerine çekti. İnşaat sektörü uzun çeyrekler boyunca daralmaya gitmişti. Büyük deprem felaketinin ardından toparlanma çalışmaları kapsamında bu yılın ikinci çeyreğinde yüzde 6.2 büyüme sağladı. Böylece inşaat sektörü Türkiye ekonomisine 0.32 puanlık katkıda bulunmayı başardı. Gayrimenkul sektöründe yüzde 3,2'lik büyüme yaşanırken 0.28 puan büyümeyi yukarıya çekti. Hizmetler sektörü ikinci çeyrekte yüzde 6,4 büyüme gösterdi ve 1.67 puan büyümeyi yukarı çekti.

Vatandaş ekonominin yükünü sırtladı

TÜİK'in harcamalar yöntemiyle yaptığı gayri safi yurtiçi hasıla hesabında liderlik vatandaşın tüketiminde. Vatandaşın yüzde 15.6 artan tüketiminin ekonomik büyümeye katkısı 10.67 puan olarak hesaplandı. Düşük faiz politikası kredi kartlarında harcama ve para çekmeyi oldukça uygun hale getirirken kontrollü kur politikası da vatandaşın yüksek enflasyon beklentileri nedeniyle vatandaşın tüketimini öne çekmesine neden oldu.

Yatırımlar yüzde 5.3 arttı

Devletin tüketimi ise yüzde 5,3 büyüme sağlarken 0.67 puan katkı verdi. Toplam yatırımlar yüzde 5.1 yükseliş gösterirken ekonomik büyümeye katkısı da 1.3 puan seviyesinde oldu. İkinci çeyrekte makine-teçhizat yatırımları yüzde 7.4 arttı. Böylelikle son 3 çeyreğin en hızlı artışı görüldü. İhracat yüzde 9 küçülürken bu yılın ikinci çeyreğinde ekonomik büyümeyi 2.36 puan aşağı çekti. İthalat ise iç tüketimin canlılığı ile birlikte ikinci çeyrekte yüzde 20.2 büyüme sağladı. İthalattaki bu hızlı artış ekonomik büyümeyi 3.92 puan aşağı çekti. Dış ticaretin ekonomik büyümeye negatif katkısı ise 6.3 puan düşürücü yönde oldu.

İş gücünün payı yükseliyor

TÜİK verilerine göre 2022 yılında en düşük seviyelerine inen işgücü ödemelerinin gayri safi katma değer içindeki payı 2023 yılının iki çeyreğinde yükseldi. 2022'nin ikinci çeyreğinde yüzde 25.3 seviyelerinde olan iş gücü ödemelerinin katma değer içindeki payı bu yılın aynı döneminde yüzde 34,2 oldu. Aynı dönemde net işletme artığının payı ise yüzde 53.3'ten 43.8'e indi.

"Sürdürülebilir büyüme hedefimiz"

Sıkı küresel finansal koşullara rağmen deprem felaketinin ekonomik etkilerinin telafi edilmeye çalışılıyor. Yılın ikinci çeyreğinde büyümenin devam ettiğini Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, "Büyümenin, güçlü olmasının yanı sıra, aynı zamanda dengeli, sürdürülebilir ve kapsayıcı olmasını hedefliyoruz. Kaynakların tüketimden çok yatırım, istihdam, üretim ve ihracata aktarılmasını önceliklendiriyoruz. Dengeli ve sürdürülebilir büyüme ile sağlanacak refah artışının toplumun tüm kesimleri tarafından adil paylaşılması önceliğimizdir" sözleriyle ifade etti. Bakan Şimşek, Merkez Bankası'nın seviye hedefi gözeterek rezerv satışı ile kura müdahale ettiği iddiasının da gerçeği yansıtmadığını söyledi.

"Büyümeye devam"

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, dünya ekonomisinin çok yavaşladığı ve dünya ticaretinin neredeyse durma noktasına geldiği bir durumda, Türkiye'nin yıkıcı, ağır depremle mücadele ettiği bir dönemde adım adım büyümesinin çok önemli olduğuna dikkat çekti. Bakan Bolat "İlk çeyrekte de yaklaşık yüzde 4 büyüme sağlanmıştı. Yılı da bu rakamlar civarında kapatmayı umut ediyoruz. Türkiye büyümeye, istihdam yaratmaya, ihracat yapmaya devam ediyor" ifadelerini kullandı.

İş dünyası süreçten umutlu

Mahmut Asmalı/MÜSİAD Başkanı: Ekonomi yönetiminin piyasaları düzenleyen, yönlendiren ve teşvik eden etkin politikalarının öncü rolünün yanı sıra iş dünyasının da gayretleriyle ülkemizin üretim, istihdam ve ihracat odaklı büyüme sürecinin devam edeceğine olan inancımız tamdır.

Nail Olpak/DEİK Başkanı: İlk çeyrekteki yüzde 3,9'luk büyümenin ardından ikinci çeyrekte de büyümenin devam etmesi ile birlikte 2010 yılından beri kesintisiz büyüme performansı gösteren Türkiye ekonomisi, 2023 yılının ilk yarısında küresel ve bölgesel zorluklara rağmen büyümesini sürdürmeyi başardı.

Gürsel Baran/ATO Başkanı: Depremin olumsuz etkilerinin bertaraf edilmeye çalışıldığı, küresel ekonomide daralma sinyallerinin sıklaştığı ve bunun da ihracat rakamlarına yansıdığı süreçte büyümeyi sürdürebilmek çok önemli.

Seyit Ardıç/ASO Başkanı: Deprem etkisi ve küresel sıkılaşma eğilimlerine rağmen pozitif bir büyüme performansı ortaya koymamız oldukça önemli. Ülkemizde tüketimden daha yüksek bir üretim seviyesini sağlamamız gerekiyor.

Orhan Aydın/Askon Başkanı: Beklediğimizin de ötesinde büyüyen bir Türkiye ekonomisi görmekteyiz. Türkiye ekonomisi, genel seçimler sonrası ekonomik olarak rotasını normalleşmeye çevirdi.