Rekabet Kurulu açıkladı! Gıda fiyatlarının asıl artış sebebi nedir?

Rekabet Kurumu gıda fiyatlarındaki önlem alınamaz artışların sebebini açıkladı. Hazırladığı raporda fiyatlardaki önlem alınamaz yükselişin sebeplerini gözler önüne serdi.

Rekabet Kurulu açıkladı! Gıda fiyatlarının asıl artış sebebi nedir?

Gıda fiyatlarındaki sürekli artış ,sebze , meyvedeki fahiş fiyatların gidişatı ve yapılan KDV indirimlerinin etiketlere yansımaması sebebiyle bir rapor hazırlayan Rekabet Kurumu fiyatlardaki bu önlem alınamaz zamların sebebini gözler önüne serdi. Hazırlanan raporda gıda piyasalarında yüksek fiyatların başlıca sebebi olarak pandemi gözükürken Rusya ve Ukrayna arasındaki sıcak savaşın etkisi, artan maliyet ile üretimdeki artış ve akaryakıtlara üst üste gelen zamlar ile birlikte lojistik zammı gibi sebepler sıralanırken aslında artışın asıl sebebi bambaşka çıktı.
Sürekli artan gıda fiyatlarına karşı vatandaşı rahatlatmak amacıyla Devlet tarafından temel gıda maddelerindeki KDV’nin yüzde 18’den yüzde 1’e düşürülmesine rağmen bu düşüşlerin etiketlere yansımaması hem vatandaş hem de çiftçileri bezdirmiş durumda.


ÇİFTÇİ SATTIĞI ÜRÜNDEN KAR ETMİYOR
Rekabet Kurumu tarafından hazırlanan raporda üretim, tedarik ve maliyet kalemleri tek tek ele alınırken hazırlanan raporda gıda zincirinin en başında bulunan çiftçinin hiç kar etmediği öte yandan gıda sevkiyatlarında aracı olanların ise hem tüketicinin hem de üreticinin hakkını kendi cebine doldurdukları ortaya çıktı. Kurum tarafından örnek senaryolar hazırlanırken kar zarar durumları ortaya serildi .Örnek olarak hazırlanan senaryoda kilogram fiyatı 1 TL olarak belirlenen 10 bin kilogramlık üründe, gelir vergisi stopajı ve Bağ-Kur vergisi düşüldüğünde çiftçinin eline 9 bin 700 TL kalıyor. Bu üründe tacirin ise kârı yüzde 16 olurken, Antalya Hal'indeki komisyoncu yüzde 8 kâr aldığı belirtildi.
TARLADAN ALINAN ÜRÜNÜN FİYATI RAFA GİDENE KADAR KATLANIYOR
Antalya’dan çıkan gıda ürünü İstanbul ya da Ankara'ya vardığında buradaki Hal komisyoncusu da bu gıda ürününü yüzde 8 kâr ekleyerek satıyor. Halden markete ürünü ulaştıracak olan sevkiyatçı aldığı gıda ürününe yüzde 17 kâr ekleyerek satıyor. Gıda zincirinin son halkası olan marketler ise gıda ürünlerine yüzde 16 kar ekleyerek raflarına yerleştiriyor. Bu senaryoya göre kilogramı 1 TL olan ürün tarladan çıktığında tüketiciye ulaştığında en az 2.81 TL'yi buluyor. Çifçi emeğinin karşılığını alamazken çoğu zaman ürettiği üründen kar elde edemeyerek seneyi geçirirken  ekilen üründen alınan karı aracı, komisyoncu, sevkiyatça ve marketler alıyor. Düzenlenen raporda dikkat çeken bir diğer nokta da Hal Kayıt Sistemi'ne (HKS) kayıtlı üretici ve aracı sayıları oldu. Buna göre komisyoncu ve tüccar sayısı, sisteme kayıtlı üretici sayısını geçti. Rapora göre HKS'ye kayıtlı üretici sayısı 12 bin 166 iken, sistemdeki tüccar ve komisyoncu sayısı 15 bin 438 oldu. Üreten artık üretmekten vazgeçerek daha karlı olduğunu düşündüğü tüccarlık ve komisyonculuk yapmaya başlıyor.
PEKİ BU FİYATLARI DÜŞÜRMEK İÇİN NE YAPILMALI?
Artan dolar ile birlikte ithal edilen ürünlerin de vatandaşa fahiş fiyatlardan satılmasının önüne geçmek amacıyla ithal girdiler için kurdaki hareketliliğe karşı kısa dönemde sübvansiyon modeli uygulanması gerekirken, uzun dönemde ise sözleşmeli tarım modeli devreye alınmalı. Gıda zincirinin temelini oluşturan çiftçilerin güçlendirilmesi için desteklenmeli , üretici birlikleri ve kooperatiflere üyelik teşvik edilmeli ve sistem bu organizasyonlar üzerinden yürütülmeli.
Çiftçilerin korunması amacıyla kooperatiflerin etkin bir şekilde faaliyet göstermesi sağlanmalı,
Planlı bir şekilde üretimin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Çiftçi uzun dönemli desteklenmeli, ekim öncesi açıklanmalı ve üretim planlaması ile uyumlu olmalıdır. 
Çiftçi en çok etkileyen koşullardan biri olan, üretimim oldukça etkileyen don, hastalık vs durumlara karşılık, sigorta gibi risk yönetim araçları etkin uygulanmalıdır. Haksız ticaret uygulamalarına yönelik kurallar etkin bir şekilde uygulanıp, denetlenmelerinin yapılması gerekmektedir. Çiftçiler finansal konularda desteklenmelilerdir.

KURUM TARAFINDAN ÇÖZÜM HARİTASI ÇIKARILDI
Hazırlanan raporda gıdada vergi indirimi öncesini temel alırken, ürünün çiftçiden başlayarak; tacir, komisyoncu, sevkiyatça, komisyoncu, market ve tüketiciye varan tüm süreçleri incelendi. Yaşanılan bu artışlar için Çözüm haritaları çıkartıldı. Raporda tarım ürünlerinde gerçekleşen fiyat dalgalanmaları ve diğer konulardaki çok sayıdaki incelemenin yapıldığı vurgulandı. Temel çözüm olarak görülen "çiftçilerin güçlendirilmesi" amacı doğrultusunda üretici organizasyonları ve kooperatifler üzerine yoğunlaşması gerektiği ise önemle vurgulandı.