Eğitimde başarının temel taşlarından biri, okul yöneticilerinin, öğretmenlerin ve öğrencilerin karar alma süreçlerine aktif katılımıdır. Yöneticilerin astlarına söz hakkı tanıdığı bu demokratik yaklaşım, hem öğretmenlerin hem de öğrencilerin okula olan aidiyetini ve öz saygısını artırır. Ancak Türkiye'deki okullarda bu ideal tablonun uzağında bir gerçeklik yaşanıyor.
Okulun temel direği olan öğretmenlerin, kendilerini ve öğrencileri doğrudan etkileyen kararlara dahil edilmesi, mesleki tatminleri için hayati önem taşır. Kararlara katılan bir öğretmen, kendini daha değerli hisseder ve öz saygısı yükselir. Ne yazık ki, ülkemizdeki birçok okulda öğretmenler bu sürecin dışında bırakılmaktadır.
Bu dışlanmanın altında yatan başlıca nedenler arasında bazı okul yöneticilerinin öğretmenler arasında ayrımcılık yapması ve katılımcı bir okul kültürü oluşturmaktan uzak olmaları gösteriliyor. Demokratik bir iklimin olmadığı okullarda, öğretmenlerin motivasyonu ve verimliliği de kaçınılmaz olarak düşmektedir.
Benzer bir durum öğrenciler için de geçerli. Öğretmenlerin, dersin işlenişi ve sınıf kuralları gibi konularda öğrencilerin fikrini alması, onların kendilerini güvende hissetmelerini ve sorumluluk bilinçlerinin artmasını sağlar. Öğrenciyi merkeze alan bu yaklaşım, öğrenme sürecini daha etkili kılar.
Ancak öğrencilerin katılımını engelleyen ciddi sorunlar bulunmaktadır. Özellikle büyük şehirlerdeki kalabalık sınıflar, her öğrenciye söz hakkı vermeyi zorlaştırmaktadır. Buna ek olarak, yoğun iş temposu nedeniyle stres ve tükenmişlik sendromu yaşayan öğretmenler, öğrenci katılımını teşvik edecek enerjiyi kendilerinde bulamayabilir.
Eğitimdeki katılım sorunu yalnızca okul duvarlarıyla sınırlı değil. Aile yapısı da bu denklemin önemli bir parçasıdır. Geleneksel aile yapısının baskın olduğu durumlarda, çocukların kendi hayatlarını ilgilendiren kararlara katılması engellenebilmektedir. Ebeveynlerin eğitim düzeyinin düşüklüğü ve ne yazık ki aile içi şiddet gibi faktörler de çocuğun kendini ifade etmesinin önündeki en büyük engeller olarak karşımıza çıkıyor.